Betogingen proberen via de media thema’s op de publieke en politieke agenda te plaatsen. In een gisteren in Antwerpen voorgesteld doctoraat van Ruud Wouters staan drie vragen centraal: wat maakt betogingen nieuwswaardig voor televisie? Hoe berichten de VRT en VTM over protest? Onder welke omstandigheden reageren politici op manifestaties?
Het onderzoek steunt enerzijds op alle betogingsverslagen van de politiezone Brussel-Hoofdstad – Elsene voor de periode 2003 tot 2010. Het schetst een accuraat beeld van de werkelijke betogingsactiviteit in de hoofdstad. Anderzijds zocht Ruud Wouters op wat er aan betogingen die in Brussel plaatsvonden, resulteerden in een verslag bij de VRT-televisie en/of VTM.
In de periode 2003-2010 vonden in Brussel 4.582 betogingen plaats. Met gemiddeld twee betogingen per dag en een jaarlijks toenemend aantal betogingen, kan Brussel met recht en rede de betogingshoofdstad van de wereld genoemd worden. Maar welke betogingen slagen erin om media-aandacht te genereren? Ruud Wouters: “Slechts 11 %, één betoging op tien, verleidt met succes de televisiecamera’s.” Alleen het topje van de ijsberg komt op tv. “De openbare omroep besteedt heel wat meer aandacht aan Brussels protest (414 acties) dan de commerciële zender (279 acties). Bij de openbare omroep krijgen betogingen daarenboven vaker de status van hoofdpunt.”
Uit het onderzoek blijkt verder dat journalisten zich bij de selectie van protesten niet baseren op hoe vaak er betoogd wordt, maar wel op de grootte van de actie. Betogingen met meer dan 5.000 deelnemers hebben 77 % kans om in het nieuws te komen. Naast grootte speelt ook geweld een rol: arrestaties, confrontatie met de politie of het blokkeren van een kruispunt doen selectiekansen met 21 % stijgen. Voorts zijn symbolische acties een sterke voorspeller van nieuwswaardigheid. Ook wie het protest organiseert, is belangrijk: vakbondsorganisaties kunnen gemakkelijker mediadrempels overwinnen dan andere organisaties. Protest georganiseerd in het weekend heeft bovendien meer kans op media-aandacht.
Uit analyse van 564 berichten over Brusselse betogingen die tussen 2003 en 2010 het scherm van VRT en/of VTM haalden blijkt dat er gemiddeld meer tijd besteed wordt aan het thema dan aan de details van een betoging. Ruud Wouters: “Opvallend daarbij is dat berichtgeving op de openbare omroep inhoudelijk sterker is dan berichtgeving op de commerciële zender: op VRT wordt er meer aandacht besteed aan het thema van het protest dan op VTM.” Betogingen willen reacties uitlokken. Ruud Wouters: “De resultaten tonen aan dat politieke targets slechts in 22 % van de gevallen, dus vaker niet dan wel, reageren op protest in het nieuws, en dan meestal ontwijkend of neutraal. Als ze reageren, doen ze dit vooral wanneer het protest groot is, dat wil zeggen wanneer er meer dan 1.000 deelnemers zijn.”
Conclusie: Je betoogt dus best in het weekend, met minstens meer dan 1.000 mensen en liefst meer dan 5.000 deelnemers, geweld bij de betoging verhoogt de kans om ermee het televisienieuws te halen, als de betoging (mee-) ingericht is door vakbonden is dit een pluspunt.
Dat je met geweld vlugger het televisienieuws haalt, klopt helaas. Het Anti-Fascistisch Front (AFF) heeft tussen 1974 en 2000 regelmatig betogingen ingericht of mee georganiseerd in Antwerpen. De eigen betogingen brachten regelmatig tot 2.000 mensen op de been; samen met anderen, zoals in het samenwerkingsverband Antwerpen Helemaal Anders, telden we tot 6 à 7.000 deelnemers. Helaas gebeurde het dat als men zag dat er geen rellen waren bij een AFF-betoging, de televisiecamera’s terug ingepakt werden en er geen beeldverslag volgde. Probeer zo maar eens je aandachtspunt op een positieve manier in het nieuws te krijgen.
Foto 1: Vakbondsbetoging in Brussel, 21 februari 2013. Foto 2: Antifascistische betoging in Antwerpen, 8 mei 1999. Overigens met een correct verslag in het VRT-televisienieuws. Reporter-van-dienst was ene Siegfried Bracke.
Anti-Fascistisch Front / Verzet 
