In het Bormshuis in Antwerpen is nu de tentoonstelling ‘Spottend Vlaanderen, Vlaanderen bespot. Spotprenten rond de Vlaamse beweging’ te zien. In het Bormshuis is ook nog een kleine tentoonstelling te zien rond de collaborateur naar wie het huis is genoemd, en als je de eerste zaterdagnamiddag van de maand langsgaat kan je in het Bormshuis ook nog rondneuzen in een boeken- en tijdschriftenantiquariaat.
August Borms is één van de weinige Vlamingen die het gepresteerd heeft om tot tweemaal ter dood veroordeeld te zijn. Een eerste keer in 1919, wegens zijn inzet tijdens de Eerste Wereldoorlog. Hij zat toen tien jaar in de gevangenis tot hij als een Van Rossem avant la lettre in 1928 vanuit de gevangenis verkozen werd tot volksvertegenwoordiger. In 1946 werd Borms een tweede keer veroordeeld wegens collaboratie, en deze keer volgde in hetzelfde jaar nog de executie van de man. Sommige mensen vinden dat de gedachte aan zo’n man levendig moet gehouden worden, en in 1980 werd daarom het Bormshuis geopend in de Volksstraat in Antwerpen. Een straat in het verlengde van de Nationalestraat, waar nu het Antwerpse modemuseum en tal van modezaken zijn gevestigd. In het Bormshuis is, op de tweede verdieping, een Bormsmuseum gevestigd. Achter de deuren die gesloten blijven voor het publiek was het KOSMOS-archief gevestigd (zie: http://www.blokwatch.be/content/view/81/42/lang,nl); nu noemt men het een ‘bibliotheek’.
Om binnen te kunnen – ook tijdens de openingsuren van de spotprentententoonstelling – moet je aanbellen. “We kunnen het ons niet permitteren de deur zomaar open te laten staan”, legt Luk Dieudonné ons uit. Buiten is nochtans geen met baseballknuppels of wat dan ook uitgeruste knokploeg te bespeuren. Op de eerste verdieping vinden we de spotprentententoonstelling, samengesteld door Lieve van Onckelen en Bob Hulstaert. De eerste is een dame die zich de conservator van het Bormshuis noemt en niet van onze zijde zal wijken, tenzij om de deur te openen voor volgende bezoekers. De tweede is de nestor van de Antwerpse VB-gemeenteraadsfractie. Collega VB-gemeenteraadslid Bart Debie schreef laatst op zijn weblog dat Hulstaert 80 jaar is, maar hij is er nog maar 72. Een vriendelijke man, net als Lieve van Onckelen een lieve dame is. Dat is het probleem niet. De tentoonstelling werd op 17 februari geopend met een toespraak van Fré (Frederik Pas), huiscartoonist van het VB en ’t Pallieterke.
De tentoonstelling opent (foto 1) met een prent van een andere huistekenaar van ’t Pallieterke, André Nollet (zie: http://www.nollet-cartoons.be), die zich afvraagt of belangrijke historische feiten nog bekend zijn. De vraag is natuurlijk hoe die historische gebeurtenissen geïnterpreteerd worden. Hier zien we in prenten vooral hoe voorstanders van de Vlaamse onafhankelijkheid, en soms ook tegenstanders, de zaken zagen. Om te beginnen prenten voor en tegen de Vlaamse Beweging in de periode van de Eerste Wereldoorlog en daarna. Vervolgens komen we spotprenten tegen uit het VNV-blad Volk en Staat (zie: http://www.verzet.org/content/view/354/36/1/3) en uit Rommelpot, “het satirische weekblad dat velen een hart onder de riem stak in de moeilijke jaren na de Tweede Wereldoorlog, toen de repressie veel Vlaamse gezinnen teisterde” – aldus de brochure bij de tentoonstelling. In een glazen tentoonstellingskast in de eerste tentoonstellingsruimte ligt als fris tegengif voor dit alles een exemplaar van Pest in ’t Paleis. Een stripalbum uit 1983 van Jan Bosschaert, op tekst van Guido Van Meir, waarin de draak wordt gestoken met Leo Tindemans, Willy Declercq, de jonge Guy Verhofstadt, Bob Cools en anderen. Hier ligt het album omdat VB-stichter Karel Dillen en de Schaarbeekse FDF’er Roger Nols er even in opduiken.
Nog hartverwarmend zijn enkele pagina’s uit links-anarchistische stripverhalen van Jan Bucquoy. We zijn dan in de volgende kamer in de tentoonstellingsruimte, waar vooral echter werk is terug te vinden van Korbo die tekende voor het VMO-blad Alarm, het beruchte Haro (foto 2), het Vlaams Blok en voor anderen. Bij een recensie over deze tentoonstelling noteerde ’t Pallieterke : “Het is onbegrijpelijk dat het VB niet meer met hem werkt ondanks zijn vele knappe slogans en affiches die jaren mee aan het succes van de partij lagen.” Ook van Brasser, veertig jaar lang huistekenaar bij ’t Pallieterke, vinden we hier werk terug. En van Fré, van alle hier genoemde Vlaamse cartoonisten duidelijk de mindere. In een tekening in de derde tentoonstellingsruimte geeft Korbo zijn visie weer over hoe het VB ervan beschuldigd wordt gewelddadig op te treden. Het zijn die van het AFF (met slogans als “AFF: Hitler aan de galg”) en anderen die beginnen met betogen, mensen opjutten, stenen gooien… en als dan zo’n baksteen als een boomerang terugvliegt, is het weer het VB dat negatief in de pers komt (foto 3, eenmaal met je muis klikken op de afbeelding om een grotere versie te krijgen).
Vanzelfsprekend moet je nadien eens langs lopen bij de Borms-tentoonstelling op de tweede verdieping, en als het de eerste zaterdag van de maand is kan je ook nog naar de derde verdieping waar je boeken en tijdschriften kan kopen die cadeau werden gedaan aan het Bormshuis. Boeken en tijdschriften waarvan al een exemplaar in de beruchte ‘bibliotheek’ van het Bormshuis ligt. Veel nieuws komt er de laatste maanden overigens niet meer binnen, maar als je je collectie Berkenkruis- of Dietsland Europa-bladen wil vervolledigen, kan je hier terecht. We vonden hier ook een exemplaar van Zwarte Horizonten van Jos Vandervelpen (“Afgevoerd” uit de bibliotheek van Schilde, hier te koop aan 4 euro). Maar dat boek steekt al in onze bibliotheek. Wat niet gezegd kan worden van de vele Hitler-biografieën en -hagiografiën die in het antiquariaat van het Bormshuis te koop worden aangeboden. Wél voor meer geld dan voor Vandervelpens boek.
- ‘Spottend Vlaanderen, Vlaanderen bespot. Spotprenten rond de Vlaamse Beweging’. Tot 17 augustus, behalve in juli, in het Bormshuis, Volkstraat 30 in Antwerpen. Op dinsdag, woensdag en vrijdag van 14.00 tot 16.00 uur. Op zaterdag van 10.00 tot 16.0
0 uur. Boeken- en tijdschriftenantiquariaat elke eerste zaterdag van de maand, van 13.00 tot 16.00 uur.
Anti-Fascistisch Front / Verzet 